“Tiếng mô, te mô?”. Nghe câu ấy thôi là biết ngay người miền Trung mình rồi! Nhưng bạn có bao giờ tự hỏi, giọng nói đặc trưng, “nặng như chì, nhẹ như bông” ấy đã thay đổi như thế nào qua thời gian chưa? Hôm nay, hãy cùng tui – một đứa con của miền Trung nắng gió – tìm hiểu về sự biến đổi của ngôn ngữ miền Trung qua thời gian nhé!
Từ thuần khiết, mộc mạc đến ảnh hưởng giao thoa văn hóa
Miền Trung quê mình – vùng đất “chồng cày, vợ cấy, con trà nước” – từ xưa đã nổi tiếng với giọng nói chân chất, mộc mạc. Ngôn ngữ miền Trung thời kỳ đầu chủ yếu mang âm hưởng của tiếng Việt cổ, pha lẫn với ngôn ngữ của người Chăm, người Ê Đê… tạo nên nét độc đáo rất riêng.
Ví dụ, từ “bổn” (tôi) của người miền Trung được cho là bắt nguồn từ tiếng Chăm, hay cách phát âm “r”, “d”, “gi” cũng mang nhiều nét tương đồng với ngôn ngữ của các dân tộc thiểu số.
Tuy nhiên, cùng với dòng chảy lịch sử và sự giao thoa văn hóa, ngôn ngữ miền Trung cũng dần có sự biến đổi.
Ảnh hưởng của phong trào di dân và giao lưu kinh tế
Thế kỷ 17 – 18 đánh dấu bước chuyển mình lớn trong sự biến đổi của ngôn ngữ miền Trung. Những cuộc di dân từ Bắc vào Nam, cùng sự giao lưu kinh tế, buôn bán sầm uất đã mang đến miền Trung nhiều yếu tố ngôn ngữ mới.
Bạn có thấy ngạc nhiên khi người Huế lại phát âm “l” và “n” rất giống người Bắc? Đó là do ảnh hưởng của thời kỳ chúa Nguyễn di cư vào Đàng Trong đấy!
Tác động của giáo dục và ngôn ngữ hành chính
Giai đoạn Pháp thuộc lại là một dấu mốc quan trọng khác. Sự du nhập của tiếng Pháp, cùng việc sử dụng chữ Quốc ngữ trong giáo dục và hành chính, đã tác động không nhỏ đến ngôn ngữ miền Trung. Nhiều từ ngữ, cách diễn đạt mới đã được tiếp nhận và sử dụng phổ biến.
Bạn có để ý thấy trong tiếng Huế, nhiều người vẫn sử dụng các từ ngữ vay mượn từ tiếng Pháp như “pát-xô” (bát tô), “ga-tô” (bánh ngọt)…?
Giữ gìn bản sắc trong sự biến đổi
Mặc dù trải qua nhiều biến đổi, ngôn ngữ miền Trung vẫn giữ được những nét đặc trưng riêng. Đó là âm sắc nặng, trầm, bổng, sử dụng nhiều thanh điệu trong câu nói, tạo nên sự phong phú, đa dạng cho tiếng nói.
Ví dụ, cùng một câu nói “Em ăn cơm chưa?”, nhưng người miền Trung có thể biến hóa với nhiều ngữ điệu khác nhau để diễn tả các cung bậc cảm xúc như lo lắng, trìu mến, hờn dỗi,…
Tuy nhiên, trong thời đại hội nhập hiện nay, ngôn ngữ miền Trung cũng đứng trước thách thức không nhỏ là sự pha trộn và mai một. Vậy nên, mỗi người con miền Trung chúng ta cần ý thức hơn nữa trong việc gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của quê hương, bắt đầu từ chính ngôn ngữ của mình!
Bạn đã từng nghe người miền Trung nói chuyện chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn về sự đặc biệt trong ngôn ngữ của họ nhé!