“Lời chào cao hơn mâm cỗ”, người miền Trung – nhất là trong quan hệ gia đình – luôn coi trọng lễ nghĩa và cách giao tiếp ứng xử. Ngôn ngữ, vì thế, cũng mang nét đặc trưng riêng, vừa gần gũi, mộc mạc, vừa chất chứa tình cảm sâu nặng. Tui, đứa con sinh ra và lớn lên trên dải đất miền Trung nắng gió, xin được cùng bạn đọc khám phá nét đẹp dung dị ấy.
Sự Phân Chia Xưng Hô Thể Hiện Tính Trưởng Trật
Điểm đầu tiên dễ nhận thấy nhất trong ngôn ngữ gia đình miền Trung chính là cách xưng hô. Dù tiếng Việt phong phú, đa dạng cách gọi, nhưng người miền Trung vẫn giữ nếp xưa, thể hiện sự tôn kính với bậc trên và tình yêu thương với con cháu.
- Ông bà, cha mẹ là những đấng sinh thành, dưỡng dục, vì thế con cháu phải kính trọng gọi “ông nội”, “ông ngoại”, “bà nội”, “bà ngoại”, “ba”, “má” (hoặc “mẹ”).
- Ngược lại, khi nói chuyện với con cháu, ông bà, cha mẹ thường xưng “ta”, “tao” (miền Trung thường dùng “tao” thay cho “ta” khi nói chuyện với người nhỏ tuổi hơn) để thể hiện sự bao dung, thương yêu.
Sự phân chia ngôi thứ rõ ràng này vừa tạo nên nét đẹp văn hóa truyền thống, vừa là sợi dây gắn kết tình cảm giữa các thành viên trong gia đình.
Lời Ăn Tiếng Nói Chân Chất, Thấm Đượm Tình Cảm
Người miền Trung vốn nổi tiếng chất phác, thật thà, điều đó cũng được thể hiện rõ nét qua cách họ sử dụng ngôn ngữ hàng ngày.
- Từ ngữ mộc mạc, giản dị: Không hoa mỹ, cầu kỳ, người miền Trung thường dùng những từ ngữ gần gũi, quen thuộc trong đời sống thường ngày.
- Giọng điệu chân thành, tha thiết: Dù là lời hỏi han, thăm hỏi hay trách mắng, khuyên bảo, đều toát lên sự chân thành, mộc mạc, như muốn gửi gắm trọn vẹn tình cảm vào đó.
- Câu nói ngắn gọn, giàu hình ảnh: Người miền Trung ít nói lời hoa mỹ, mà thường dùng hình ảnh so sánh, ẩn dụ, khiến câu nói trở nên sinh động, dễ hiểu và đi vào lòng người hơn.
Ví dụ, khi con cái đi xa, thay vì nói “Con nhớ giữ gìn sức khỏe”, người mẹ miền Trung có thể nói “Đi mô cũng ráng mà ăn uống, giữ gìn nghen con!”. Câu nói tuy ngắn gọn nhưng chất chứa tình yêu thương, sự lo lắng của mẹ dành cho con.
Những Câu Ca Dao, Tục Ngữ Đi Vào Lòng Người
Văn hóa miền Trung còn được thể hiện qua kho tàng ca dao, tục ngữ phong phú, đậm đà bản sắc. Những câu nói ấy được truyền từ đời này sang đời khác, trở thành lời dạy bảo quý báu trong quan hệ gia đình.
- “Anh em như thể chân tay/ Rách lành đùm bọc, dở hay đỡ đần” – Lời khuyên nhủ anh em trong gia đình phải yêu thương, đùm bọc lẫn nhau.
- “Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” – Nhắc nhở con cái về công lao to lớn của cha mẹ, từ đó biết ơn, hiếu thảo.
- “Chồng giận thì vợ bớt lời/ Cơm sôi nhỏ lửa, một đời không khói” – Lời khuyên người vợ nên khéo léo trong cách cư xử để giữ gìn hạnh phúc gia đình.
Ngôn ngữ trong quan hệ gia đình miền Trung, dù là cách xưng hô, lời ăn tiếng nói hàng ngày hay những câu ca dao, tục ngữ, đều toát lên vẻ đẹp mộc mạc, giản dị nhưng cũng đầy tinh tế, sâu sắc. Đó là sợi dây vô hình kết nối các thành viên trong gia đình, vun đắp tình yêu thương, sự gắn bó keo sơn.
Bạn có ấn tượng gì về ngôn ngữ gia đình miền Trung? Hãy chia sẻ cùng tui nhé!